علوم نهم - ماشین های ساده

امروزه مشکل اضافه وزن و چاقی، مشکلات زیادی رو برای افراد به وجود آورده. یکی از این مشکلات فشار زیادیه که به مچ پای افراد چاق وارد میشه. حالا شاید با خودتون فکر میکنید که موجود عظیم الجثه ای مثل فیل هر لحظه فشار زیادی به پاهاش وارد میشه و بیشتر عمرش رو با پا درد سپری میکنه. اما واقعیت نشون میده که ماجرا اینطوری نیست! برای رسیدن به علت ماجرا باید با یک کمیت فیزیکی آشنا بشیم. کمیت فشار که حقایق جالب زیادی رو برای ما روشن میکنه.***در این قسمت به بررسی صفحه های 83 تا 86 از کتاب درسی می پردازیم.***

احتمالا اکثر شما تجربه ی شنا و به خصوص شنا در عمق های زیاد رو داشته باشید. و مطمئناً در اون لحظات در ناحیه ی گوش، گیجگاه و احتمالا قفسه ی سینتون احساس درد کردید. فکر می کنید این درد ناشی از چیه؟ وقتی شما در حال شنا در عمق های پایین هستین، وزن آب بالای سر شما، نیرویی بر روی سطح بدنتون وارد میکنه که این نیرو ناشی از فشار آب هست. هر چقدر هم که به عمق های پایین تر برید این فشار و در نتیجه نیروی ناشی از اون افزایش پیدا میکنه. با ما همراه باشید تا با مفهوم فشار در مایعات بیشتر آشنا بشیم.***در این قسمت به بررسی صفحه های 87 و 88 از کتاب درسی می پردازیم.***

احتمالا تا حالا اسم بالابر هیدرولیکی، ترمز هیدرولیکی یا جک هیدرولیکی رو شنیده باشید. همه این وسایل بر اساس یک خاصیت مهم در سیالات ساخته شدن که به اون اصل پاسکال میگیم. این خاصیت به ما کمک میکنه تا با اعمال یک نیروی کوچیک بتونیم به نیروهای خیلی بزرگ غلبه کنیم! با ما همراه باشید تا با این اصل مهم فیزیکی بیشتر آشنا بشیم. ردپای این مبحث رو میتونید تو صفحه 89 کتاب درسی فیزیک پایه نهم دنبال کنید.

تا حالا به این فکر کردید که ما کف یک اقیانوس خیلی بزرگ زندگی میکنیم؟! بله، یک اقیانوس خیلی بزرگ از هوا! به دلیل وجود حجم زیادی از هوا بالای سر ما، میشه اینطور گفت که انگار ما داریم زیر فشار زیاد این هوا له میشیم! البته خب هیچ وقت این اتفاق برای ما نمی افته. اما کافیه یه ذره کنجکاو باشیم تا بتونیم به نیروی عظیم فشار هوا پی ببریم و باهاش چیزای مختلفی رو له کنیم! با ما همراه باشید. ردپای این مبحث رو میتونید تو صفحه های 90تا92 کتاب درسی فیزیک پایه نهم دنبال کنید.

خب توی قسمت قبلی فهمیدیم که زندگی در کف اقیانوسی پر از هوا باعث میشه که اتفاقات و پدیده های مختلفی رو توی زندگی روزمره مون تجربه کنیم. البته همینجوری شاید برامون عادی شده که دور و برمون هوا وجود داره و علاوه بر اون این هوا فشار زیادی هم داره. معمولا زمانی متوجه اختلاف فشار میشیم که فشار هوا یه خرده تغییر کنه؛ مثل زمانی که سوار هواپیما میشیم و به ارتفاع چند هزار پایی از سطح دریا میریم، یا مثلا وقتی که به نوک قله ی کوه میریم. اما از این تجربه ها که بگذریم، به یه سری پدیده می رسیم که در نبود فشار هوا اصلا امکان نداره اتفاق بیافتن. خیلی از ابزارها و وسایلی که هر روز از اونها استفاده می کنیم بدون وجود فشار هوا اصلا کار نمیکنن! می پرسین مثلا چه وسیله هایی؟ من یکیش رو الان بهتون میگم: جارو برقی!***در این قسمت به بررسی صفحه های 91،93،94 از کتاب درسی می پردازیم.***

انجام بعضی از کارا مثل آب خوردن می مونه، خیلی راحته و زحمتی نداره. مثل باز و بسته کردن در اتاق. شما خیلی راحت و با یه نیروی کم و تنها با یه انگشت می تونین در اتاق رو از محل دستگیره هل بدین یا بکشین و در رو باز و بسته کنین. حالا اگه بخواین با همون یه انگشت از نقطه ای نزدیک به لولاهای در، بهش نیرو وارد کنین و باز و بسته اش کنین، آیا بازم این کار مثل آب خوردن می مونه؟ کافیه امتحان کنین. می بینین که در این حالت به چرخش در آوردن در، کار خیلی سختیه! علت این اتفاق تو درک مفهوم جدیدی نهفته هستش که به اون میگیم گشتاور نیرو. نیرو میتونه شکل اجسام رو تغییر بده، یه جسم ثابت رو به حرکت در بیاره، باعث توقف یه جسم در حال حرکت بشه، و یا جهت حرکت جسم رو تغییر بده. یکی دیگه از اثرات نیرو روی اجسام، به چرخش در آوردن اونهاست. کافیه به کتابی که روی میزتون هست نیرو وارد کنین، اما نیرو رو به یک طرف از کتاب وارد کنین. اینجوری کتاب علاوه بر جابه جا شدن، یه مقدار هم به چرخش در میاد. این اتفاق ناشی از همون اثر نیروئه که بهش میگیم گشتاور نیرو. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه های 98 و 99 کتاب درسی پیدا کنیم.

ارشمیدس رو میشناسید؟ همون که رفت حمام و وقتی پرید تو آب یهو داد زد: یافتم یافتم! اون بار مفهوم چگالی رو کشف کرده بود البته! اما ایشون یه جای دیگه ای گفته که اگه به من فضای کافی بدید می تونم زمین رو بلند کنم! امروز میخوایم ببینیم ادعای این دانشمند بزرگ یونانی چقدر امکان پذیره! واقعا ادعای درستی کرده یا نه. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه های 99،100 و 101 کتاب درسی پیدا کنیم.

قرقره ها ماشین های ساده ای که از چرخ شیاردار و طناب تشکیل شدن و با تغییر جهت نیرو به ما در انجام کارها کمک می کنن. قرقره ها انواع مختلفی دارن که هر کدوم کارایی خودشو داره. تازه ما امروز قراره با ترکیب چند قرقره به راحتیه آب خوردن فیل هوا کنیم! موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه های 102 و 103 کتاب درسی پیدا کنیم.

چرخ دنده ها، چرخ هایِ دندانه داری هستن که وقتی دوتاشون کنار هم باشن، دندانه هاشون با هم درگیر می شن و اگه یکی از چرخ ها رو بچرخونیم، چرخ دوم هم به چرخش در میاد. شاید اگه زیادی کنجکاو بوده باشین و یه ساعت مچی یا رومیزی رو کالبدشکافی کرده باشین، حتما با این موجودات جالب که در حکم سیستم اسکلتی-عضلانی ساعت هستن روبه رو شدین! سطح شیبدار هم یک ماشین ساده هست که دو نقطه با ارتفاع مختلف رو به هم وصل می کنه. احتمالاً یک نمونه ش رو توی پارکینگ ها و پیاده روها دیدین. این ماشین ساده با افزایش مسیر جابه جایی، مقدار نیروی لازم برای انجام کار رو خیلی کم می کنه و اینجوری به کمک ما میاد. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه های 104 و 105 کتاب درسی پیدا کنیم.

احتمالا پیش اومده براتون که شب از شهر بیرون رفته باشین و به اندازه ی کافی از فضای شهری فاصله گرفته باشین یا با یک وسیله نقلیه تو جاده های بین شهری سفر کرده باشین، حتما متوجه نقاط نورانی خیلی زیادی در آسمون بالای سرتون شدین. این نقاط نورانی در واقع ستاره ها هستن. حالا شاید این سوال براتون پیش بیاد که چرا وسط یه شهر بزرگ نمیشه این همه ستاره دید و باید حتما این همه راه بریم و از شهر دور بشیم تا بتونیم ستاره ها رو تو آسمون شب ببینیم؟ در جواب باید بگیم که متاسفانه به دلیل آلودگی نوری شدیدی که در شهرهای بزرگ وجود داره، ما از نعمت تماشای زیبایی های آسمون شب محروم شدیم و به همین دلیل اکثر رصدخانه ها در خارج شهرها قرار دارن. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه های 107 تا 110 کتاب درسی پیدا کنیم.

در زمان های خیلی قدیم در نبود آلودگی نوری، وقتی انسان ها به آسمون شب نگاه می کردن، ستاره های زیادی رو بالای سرشون می دیدن. جالبه بدونین تعداد ستاره هایی که تو یک شب تو یک آسمون تاریک و صاف و بدون آلودگی نوری به صورت عادی و با چشم غیرمسلح دیده می شن در حدود 3000 تاست. اینجا بود که مردمان قدیم از قدرت تخیلشون استفاده می کردن و برای چندتا ستاره که تو آسمون کنار هم دیده می شدن، صورت ها و شکل های مختلفی تصور می کردن و روی اون ها نام هایی هم می ذاشتن. مثلا بعضی از اون ها رو به اسم قهرمان ها و شخصیت های افسانه ای نام گذاری می کردن؛ بعضی از اون ها رو به شکل حیوانات تصور می کردن و بعضی‎ها رو هم به صورت اشیا و وسایل مختلف در نظر می گرفتن. به هر کدوم از این اشکال هم می گفتن صورت فلکی. تو این قسمت با این صورت های فلکی و همینطور اجرام دیگه ای مثل سیارات منظومه شمسی آشنا می شیم. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه های 111 تا 115 کتاب درسی پیدا کنیم.

قبلا در مورد منظومه شمسی و اجزای تشکیل دهنده اون صحبت کردیم. صحبت از سیارات به میون اومد و گفتیم که سیارات منظومه شمسی به دو گروه سیارات درونی و سیارات بیرونی تقسیم می شن که ویژگی های این دو گروه خیلی با هم متفاوته. اما منظومه شمسی اجزای دیگه ای هم داره. از مهم ترین اونا می شه به قمرهای سیارات، سیارک ها، شهابواره ها و دنباله دارها اشاره کرد که این قسمت می ریم سراغشون و پرده از اسرار اونا برمی داریم. هم چنین سفر کوتاهی به دنیای سیارات فراخورشیدی و حیات فرازمینی داشته و دربارشون اطلاعات جمع می کنیم. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه های 116 تا 119 کتاب درسی پیدا کنیم.

چرا باید جانداران رو طبقه بندی کنیم ؟؟ اصلا چطوری و بر چه اساسی این کارو انجام می دیم؟ جانداران رو براساس گونه و جنس و شاخه و رده و خانواده و سلسله و راسته دسته بندی می شن . برای بهتر درک کردن این قسمت به این موضوع پرداختیم. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه های 121 تا 125 کتاب درسی پیدا کنیم.

باکتری ها و ویروس ها جزء میکروارگانیسم ها هستن، دلیلش هم اینه که انقد کوچیکن که با چشم دیده نمی شن و باید برای دیدنشون از میکروسکوپ کمک بگیریم، تازه همه جا هم هستن. باکتری ها موجودات زنده ای هستن که هم بیماری زا می تونن باشن هم مفید برای زندگی مون. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه های 126، 129 و 130 کتاب درسی پیدا کنیم.

این قسمت با ابتدایی ترین جانداران یعنی آغازیان و گسترده ترین یوکاریوت ها یعنی قارچ ها آشنا می شیم و درباره ی گروه هاشون و این که مفید هستن یا مضر و بیماری زا صحبت می کنیم. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه های 127 تا 129 کتاب درسی پیدا کنیم.

یکی از جذابیت های کره زمین ما وجود پوشش سبز رنگ روشه. منظورم همون پوشش گیاهیشه، گیاه ها خیلی متنوعن و برای کره ی زمینمون خیلی مهم و مفیدن یکی از دلایل این اهمیتشون تولید اکسیژن و انجام فتوستنتز تو اوناست. تو این قسمت با گیاهان و ویژگی هاشون آشنا می شیم. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه های 131 تا 135 کتاب درسی پیدا کنیم.

گیاهان عضو مهمی از زندگی همه ی موجودات رو کره ی زمینن، کاربردهای متعددی دارن و خیلی هم متنوعن و تو هر آب و هوا و شرایطی به شکل خاصی دراومدن، حالا ما برای این که بتونیم بشناسیمشون نیاز داریم که به شکل درست و مناسبی اونا رو طبقه بندی کنیم. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه های 138 تا 140 کتاب درسی پیدا کنیم.

تو فصل بهار اگر رفتین بوستان نزدیک خونتون با دقت به گیاهانی که می بینین رو نگاه کنین! بیشترشون گل های رنگی و زیبا دارن؟ یه سری هاشون ارتفاعشون خیلی بلنده و مخروط دارن؟ اغلب گیاهانی که ما اطرافمون می بینیم جزء گیاهان دانه دارن و خودشون به دو گروه بازدانه و نهان دانه تقسیم می شن. این قسمت قراره با هم فرق این دو تا گروه رو بفهمیم و با نهان دانه ها به عنوان فراوان ترین گیاهان روی زمین و مخروط داران که گروه اصلی بازدانه ها هستن آشنا بشیم. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه های 135 تا 137 کتاب درسی پیدا کنیم.

ما انسان ها توی کره ی زمین تنها نیستیم و زندگیمون به شدت به موجودات زنده ی اطرافمون گره خورده. به خاطر همینم نیاز داریم تا جانوران و گیاهان رو خیلی خوب بشناسیم. تو دنیای جانوران یه ویژگی خیلی مهم وجود داره که اونها رو به دو گروه اصلی تقسیم می کنه. وجود یا عدم وجود ستون مهره ها که دو گروه بی مهرگان و مهره داران و به وجود می آره. حالا بیاین چندتا از جانورانی که هر روز اطرافمون می بینیم رو نام ببریم: گربه، کلاغ، موش، سگ و.. ! همه ی اینها جزو مهره دارانن اما اگر توی خاک باغچه رو با دقت نگاه کنین یا وقتی دارین سبزی پاک می کنین یه حلزون پیدا کنین، یا حتی مگسی که با صداش اذیتتون می کنه رو بررسی کنین به دنیای بی مهره ها وارد می شین که خیلی متنوعه. این قسمت قراره باهاشون بیشتر آشنا بشیم. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه های 141 تا 144 کتاب درسی پیدا کنیم.

شاید یه وقتا کاملا بی تفاوت از کنار باغچه خونه و گلدون هامون رد بشیم، غافل از این که چه موجوداتی مثل کرم خاکی می تونن اونجا زندگی کنن. تو این قسمت می خوایم درباره گروهی از بی مهره ها، یعنی کرم ها و انواعشون با هم صحبت کنیم. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه های 144 تا 146 کتاب درسی پیدا کنیم.

شده وقتی مامان ها دارن سبزی پاک می کنن بین سبزی ها یه حلزون دیده باشین؟ اون حلزون با هشت پایی که تو مستند ها و دریاها می بینین همشون جزء نرم تنان هستن و این قسمت به بررسی نرم تنان می پردازیم. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه های 138 و 139 کتاب درسی پیدا کنیم.

ما انسان ها از بعضی جانورانی که خیلی کوچیک تر از ما هستن و تو محیط زندگیمون فراوونن می ترسیم و هیچ وقت جرئت نمی کنیم یه بار بادقت بهشون نگاه کنیم، اصلا شده تا حالا بجای ترسیدن از موجوداتی مثل: زنبور،عنکبوت ویا هزار پا، توجه کنین که بدن بند بندی دارن؟ تو این قسمت می خوایم درمورد بزرگترین و متنوع ترین گروه جانوران روی زمین یعنی بندپایان صحبت کنیم. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه های 148 تا 150 کتاب درسی پیدا کنیم.