علوم دوم - خوراکی‏ های جامد

دانه ها رو کجا میتونیم پیدا کنیم ؟! مثلا میوه ها وقتی بازشون میکنیم میفهمیم دانه دارن، حالا بعضی ها چند دانه و بعضی ها تک دانه . خب، دانه ها ویژگی هایی دارن که یا بزرگ هستن یا کوچیک، یا نرم یا سفت، بعضی دانه ها خوراکی هستن مثل بادام، لوبیا، عدس و بعضی ها هم نه ....*** این بحث در صفحه های 64 و 65 از کتاب درسی آمده است.***

اگر دانه ‏ها را به درستی بکاریم و از آن‏ها خوب مراقبت کنیم،با اندوخته ای (گیاهک) که تو پوسته هاشون دارن، کم کم ریشه و برگ میدن و تبدیل به گیاهان قشنگ اطرافمون میشن ...*** این بحث در صفحه 66 از کتاب درسی آمده است.***

"تا حالا به زندگی درخت ها و گل و گیاه ها دقت کردین؟ وقتی یه دونه رو توی آب بذاریم کم کم ریشه میده و بعدش می تونیم بکاریمش توی خاک، بتدریج برگاشم درمیاد و بزرگ تر میشه. حالا می خوام یه چیز جالب بهتون بگم. دونه ها برگ میدن، در ادامه ساقه و بعدش گل یا میوه، اون گل ها و میوه ها خودشون دوباره دونه میدن! دونه هاشون میفتن روی خاک و .... بله، قصه از اول شروع میشه. خیلی جالبه مگه نه؟ ردپای این مبحث رو میتونید تو صفحه 67 کتاب درسی علوم پایه دوم دنبال کنید.

یادتونه دفعه قبل در مورد چرخه زندگی گیاهان صحبت کردیم و گفتم که قصه زندگی گیاه از دانه شروع میشه و دوباره به دانه برمی گرده؟ دانه چه جوری جا پیدا می کنه برای رشد؟ خیلی چیزها باعث میشه دانه های گیاهان مختلف روی خاک ریخته بشن، پراکنده بشن و برن این ور و اون ور. مثلاً چی؟ مثلاً باد. باد می وزه و دانه های سبک و کوچولو رو با خودش میبره دور دورها. اگه شرایط برای دانه ها فراهم باشه، یعنی آب بهشون برسه و جاشون از نظر گرما و نور خورشید خوب و مناسب باشه، شروع میکنن به جوونه زدن و رشد کردن. به این کار باد میگیم پراکنده کردن دانه ها. مثل بذر چمن ها که خیلی پراکنده میشن. برای همینه که خیلی جاها می بینیم خودبه خود سبز شده.(صفحه های 68و69 کتاب درسی علوم پایه دوم)

فکر میکنم هممون تو خونه هامون حداقل یه گلدون خوشگل داشته باشیم. اما شاید ندونیم که نحوه نگهداری هرکدوم ازاین گل های قشنگ به چه صورت باید باشه. مثلا شما می دونید باید چندبار در هفته به حسن یوسف آب بدید تا پژمرده نشه؟ یا مثلا اگه گلدون برای ریشه گیاهتون کوچولو شده باشه، چجوری می تونید جاش رو عوض کنید و آسیبی بهش نرسه؟ اگه بخواید از یه گل دوتا داشته باشید، بلدید قلمه بزنید؟ تو این قسمت یاد می گیریم که چطور میشه اقدام به سبزی کاری و کاشت گیاهان مختلف کرد و با قلمه زدن بیش تر آشنا میشیم.***در این قسمت به بررسی صفحه 69 از کتاب درسی می پردازیم.***

قبول دارید هیچ جا خونه‏ی خود آدم نمیشه؟ خونه مون حس آرامش و امنیت میده درسته؟ می دونید حیوانات هم همین احساس رو به خونه ها یا لانه هاشون دارن؟ تو این قسمت با محل زندگی بعضی از پرنده ها یعنی آشیانه هاشون آشنا میشیم. پرنده ها هم مثل ما انسان ها، برای حفظ امنیت و آرامششون نیاز به خونه دارن. پرنده هایی مثل چرخ ریسک که لانه هایی واقعاً عجیب و زیبایی می سازن.***در این قسمت به بررسی صفحه های 70 و 71 از کتاب درسی می پردازیم.***

لانه، آشیانه، خانه...! این کلمه ها، برای آدم ها یادآور یه حس آرامش هستن. به جز آدم ها حیوانات هم نیاز به حس آرامش هستن پس اونا هم برای خودشون آشیانه درست میکنن،می تونیم بریم سراغ یکی از اون ها و ببینیم هدفش از ساختن آشیانه برای خودش چیه؟ مثلا بریم لانه ی مورچه هارو که تو خاک هستش بررسی کنیم. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه‎ ی 73 کتاب درس پیدا کنیم.

حیوانات هم مثل ما آدم ها از بچه هاشون مراقبت می کنن. به بچه هاشون غذا میدن تا رشد کنن و بزرگ بشن. رابطه ی جانوران باهم جوری هست که یه سری از حیوان ها غذای حیوان های دیگه میشن یا به خاطر نوع زندگیشون برای خیلی از حیوانات یا گیاهان و ما انسان ها مفید هستن. بهتره ما انسان ها هم برای سلامت موندن حیوانات و حفظ محیط زندگیشون تلاش کنیم. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه ی 72 کتاب درسی پیدا کنیم.

زندگی پروانه ها خیلی جالب و هیجان انگیزه. یک کرم کوچولو مثل کرم ابریشم با کلی پای کوچولو می ره توی اتاق تنگ و تاریکی که خودش برای خودش درست کرده و بعد یک پروانه ی زیبا با دو بال میاد بیرون و زندگیش دوباره جریان داره. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه ی 74 کتاب درسی پیدا کنیم.

تا حالا به این فکر کردین که یک نوزاد قورباغه چه شکلیه؟ زندگی قورباغه چند تا مرحله داره. اول از همه توی آب زندگی می‏کنه و در نهایت وارد خشکی می‏شه و اونجا به زندگی خودش ادامه می ده. لاک پشت چی اونم زندگیش دو مرحله ایه؟ نه اون چرخه ی زندگیش فرق داره. حالا به نظرتون همه‏ ی‏ جانوران مثل هم رشد می‏کنن؟ موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه ی 75 کتاب درسی پیدا کنیم.

احتمال زیاد تا حالا دیدین که یه گل رو دونه هاشو که کاشتیم و بهش رسیدگی کردیم بعد یک مدت رشد کرده و بزرگ شده یا مثلا بچه های جانوران هم بعد یک مدت بزرگ می شن، پس ما انسان ها هم بزرگ می شیم و رشد می کنیم، اول یک نوزاد کوچولویی هستیم و با مراقبت و رسیدگی والدین رشد می کنیم به دوران کودکی بعد هم نوجوانی و بزرگسالی و پیری می رسیم و خب مسلما تو همه ی این دوران تغذیه ی سالم، استراحت کافی و ورزش کردن بسیار مهمه.علامت های رشد در بدن انسان چیا می تونن باشن؟ موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه های 76و77 کتاب درسی پیدا کنیم.

تو اطرافیانتون به تازگی نوزادی متولد شده؟ به خانواده ی نوزادان تازه متولد شده یه کارتی داده می شه که بهش کارت مراقب کودک می گن، خب اصلا این کارت چی هست و برای چی داده می شه؟ و ما از نوزادی تا الان چه تغییراتی کردیم و چقدر قدتون بلند شده یا وزنتون زیادتر شده؟ موضوع این قست رو می تونیم تو صفحه های 78 و 79 کتاب درسی پیدا کنیم.

از دندون ها چه استفاده ای می کنیم؟ ما دندون هامون رو برای جویدن، خوردن و صحبت کردن لازمشون داریم. خب حالا که انقد کاربرد مهمی دارن باید سالم نگهشون داریم ولی از یه سنی دندون های شیری ما می افتن، البته ما تو زندگیمون دوبار دندون در میاریم و یه بار دندون های شیری و بعد این که دندون های شیری افتادن جاشون رو به دندون های دائمی می دن. شما چندتا دندون شیری دارین؟ دندون های دائمی رشد کرده تو دهانتون چندتاست؟ برای جلوگیری از دندون درد و مراقبت از دندون هامون چیکار کنیم؟ بهتره مسواک بزنیم. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه ی 80 کتاب درسی پیدا کنیم.

برای رشد و سالم موندن استخوان ها و دندون هامون چی می تونیم بخوریم؟ خوردن شیر و لبنیات براشون مفیده. مصرف اون ها کمک می کنه تا دندون های ما خوب رشد کنن و محکم بشن. پس خیلی مهمه که لبنیاتی که می خوریم پاکیزه و سالم باشه و تاریخ مصرفش نگذشته باشه چون اگه خراب شده باشه برای بدن بیشتر ضرر داره. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه ی 81 کتاب درسی پیدا کنیم.

هرچیزی که اطرافمون وجود داره، ماده ست. خب ماده چی هست؟ می خوایم تو این قسمت یه جشنی بگیریم و برای این جشن یه عالمه خوراکی درست می کنیم و به بررسی ماده و برخی ویژگی هاش می پردازیم. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه های 82 تا 84 کتاب درسی پیدا کنیم.

چرا بعضی وسایلمون راحت تو کیفمون جا نمی شن؟ تو این شرایط معمولا چیکار باید کنیم؟ می تونیم بریم و یه کیف بزرگتر با جای بیشتر انتخاب کنیم که حجم موادمون بهش بخوره یا اصلا می تونیم کاملا منصرف بشیم. تو این قسمت می خوایم درباره همین موضوع تو مواد اطرافمون صحبت کنیم. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه ی 85 کتاب درسی پیدا کنیم.

مواد دسته های متفاوتی دارن یه دسته ای از اونا مایعن که شکل معینی ندارن و به شکل ظرفشون درمیان. تو این قسمت این ویژگیشونو بررسی می کنیم. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه ی 87 کتاب درسی پیدا کنیم.

یه لحظه به دور و برتون یه نگاه بندازین. چی می‏بینین؟ اون چیزی که می‏بینین چه حالتی داره؟ مثلا می‏تونه مایع باشه یا حتی جامد. دنیای ‏اطراف ما پر از موادی با حالت‏های مختلفه. مثل موادی که شکل ثابتی دارن و هر کجا باشن، به همون شکلن. تو این برنامه مثال‏های زیادی از این مواد می‏زنیم. همین مواد جامد اگه در مقابل گرما قرار بگیرن، اتفاق جالبی براشون می‏افته. شکلات رو زیاد نمی‏شه تو دستمون نگهداریم. زودی بهتره بخوریمش تا تو دستمون آب نشه. انگاری که حالت شکلات تو دستامون تغییر می‏کنه، که بهش می‏گن تغییر حالت مواد. اینم یه دلیلی داره که ما تو این برنامه در رابطه با همین موضوع، مثال هایی رو می‏بینیم. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه های 88 و 89 کتاب درسی پیدا کنیم.

بهتره که خیلی از کارها را به شکل گروهی انجام‏ بدیم. این باعث می شه که روحیه‏ امون شادتر شه و مسئولیت‏ پذیرتر بشیم. مثلاً بعد از یک دورهمی‏ ساده و خوش گذروندن، چقدر خوبه که هر کی یه کاری رو به عهده بگیره و کمکی کنه. یکی از این کارها مثلا می‏تونه جمع کردن زباله و جدا کردن زباله‏های بازیافتی از زباله‏های تر باشه. تو همین جمع وجورها هم حواسمون خیلی هست که موادغذایی سالم رو دور نندازیم و اسراف نشن. بهتره پس اون مواد سالم رو تو جای درست و حسابی نگهداری کنیم. تو این برنامه قراره یاد بگیریم چطوری نسبت به مواد اطرافمون احساس مسئولیت کنیم. برای اینکه یه ذره این مسئولیت‏ها رو بیشتر بشناسیم. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه های 90 و 91 کتاب درسی پیدا کنیم.

گرما و رطوبت توی نگه داری مواد غذایی خیلی تاثیرگذارن. اگه مواد غذایی تو یه جای مرطوب و در معرض آب باشن، زودتر خراب می شن؛ برای همین خیلی از خوراکی ها رو باید در جای خشک و خنک نگه داریم. توی این قسمت چندتا آزمایش انجام می دیم تا ببینیم آب چه تاثیری روی مواد مختلف می ذاره. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه 92 کتاب درسی پیدا کنیم.

دیدین تا حالا نون‏ کپک بزنه؟ یا انقدر شیر تو جای گرم و نامناسبی باشه که مزش ترش بشه؟ این تجربه ‏ها حس خوبی نداره اما برای ما که دنبال کشف کردن و یاد گرفتن چیزهای جدید توی علومیم، اتفاق جالبیه. حالا در کل با باقی‏مونده ‏ی موادغذایی چیکار باید کرد؟ میوه‏ ها و لبنیاتی مثل شیر و دوغ، باید تو جایی مثل ‏یخچال نگهداری شن. بقیه ‏ی مواد خوراکی هم بهتره تو جاهای دیگه ‏ای مثل خشک و سرد و خشک نگه داشته بشن تا سالم بمونن و ما بتونیم اون‏ها رو بخوریم. خداروشکر می‏کنیم برای تمام نعمت‏ های خوشمزه ‏ای که به ما داده. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه ی 93 کتاب درسی پیدا کنیم.

وقتی یه لکه ی چربی رو لباس ایجاد می شه چطوری باید پاکش کنیم؟ خیلی از لکه های چربی ای که ناخواسته روی لباس های ما ایجاد می شه یا لکه های روغنی غذاها که تو ظرف ها باقی می مونه با راه ساده ای پاک می شن. تو این قسمت به این موضوع می پردازیم. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه ی 94 کتاب درسی پیدا کنیم.

ما تو زندگی روزمره زباله های زیادی تولید می کنیم. با تفکیک اونا از مبدا، سهم بزرگی در کمک به طبیعت و کاهش آلودگی های زیست محیطی خواهیم داشت. تو این قسمت، سه دسته بندی اصلی برای تفکیک زباله رو معرفی می کنیم و تمرین می کنیم که هروسیله ای تو کدوم گروه قرار می گیره. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه ی 95 کتاب درسی پیدا کنیم.

یه قولی رو می‏تونیم به‏ همدیگه بدیم. اینکه همیشه زباله ‏های‏ خشک رو از‏ تر‏ جدا کنیم. پلاستیک، فلزات، کاغذهای باطله و شیشه هر کدوم برای خودشون می تونن جداگانه بازیافت شن. این معرکست! این کار به ظاهر کوچیک، زمینمون رو قشنگ‏تر‏ می‏کنه. برای بار دوم، سوم‏ یا‏ حتی بیشتر، از زباله‏ های‏ خشک برای ساخت وسایلی جدید استفاده کنیم. یه جورایی خلاقیت به خرج می دیم و دوباره می سازیم. تفکیک زباله رو توی این برنامه بهتر می شناسیم. ما هم می‏تونیم‏ یه مخترع باشیم. مخترع چیزهایی فوق ‏العاده با دورریختنی‏ها! موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه های 96 و 97 کتاب درسی پیدا کنیم.

زباله‏ها به سرزمین ما حمله کرده‏اند! اگه این خبر رو می‏شنیدین، شوکه می‏شدین؟ من یه انسانم و هر روز به مقدار زیادی زباله تولید می‏کنم. کوهی بزرگ از زباله‏ها طبیعت من رو آسیب می‏رسونه و زندگی من و حیوانات دیگه رو به خطر می ندازه، جدی جدی می‏زنه کل محیط‏زیستمون رو داغون می کنه. بگیم که پس من می‏تونم با تولید کمتر این زباله‏ها، جلوی این اتفاق بد رو بگیرم. برای این کار از خودم شروع می‏کنم، بعد با دوستام کارهایی رو انجام می‏دم. مثلا یکی از کارها اینه که برای حفظ طبیعت، از زباله ها دوباره استفاده کنیم، یا اینکه کلا توی مصرفمون دقت کافی رو داشته باشیم. این قسمت در مورد سبک زندگی بدون زباله و مصرف درست صحبت می کنیم. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه ی 97 کتاب درسی پیدا کنیم.

تو ایران اصلی ترین ماده غذایی نانه. نان تو طعم ها و شکل های مختلف تو نقاط مختلف ایران به روش های گوناگون تولید می شه ولی تهیه ی نان کار خیلی راحتی نیست و مراحل سخت و متفاوتی داره. تو این قسمت به اهمیت نان به عنوان ماده غذایی و مراحل تولیدش می پردازیم. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه های 98 و 99 کتاب درسی پیدا کنیم.

وقتی نان می خورین، به این که چطوری به دستتون می رسه فکر کردین؟ این که چه کسانی زحمت می کشن تا این نان تهیه بشه و به ما برسه و برای تهیه ی این نان چه اتفاقاتی برای یه بذر کوچولوی گندم می افته رو تو این قسمت دربارش صحبت می کنیم. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه های 100 و 101 کتاب درسی پیدا کنیم.

برای پختن نون‏ها‏ی خوش عطر و طعمی‏ که ما هرروز باهاشون سروکار داریم، خیلی روش‏ها‏ی مختلفی وجود داره. مثلا قدیم‏ها‏ از تنورهای زمینی برای پخت نون‏ها‏ استفاده می‏کردن و نانواهای زحمت‏کش تا کمر خم می‏شدن و خمیر رو به دیواره‏ها‏ی تنور می‏چسبوندن تا تبدیل به یه نون داغ بشه. این روزها تنورهای‏ متفاوت‏ تری نسبت به قبل استفاده می‏شه. حتی خیلی از نون‏ها‏ی امروزی با اجاق گازهای بزرگ درست می‏شن. تو این قسمت از تنورهای مختلف و روش‏ها‏ی پخت متنوع صحبت می کنیم. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه ی 102 کتاب درسی پیدا کنیم.

برای درست شدن هر کدوم از خوراکی ها و مواد غذایی، کلی زحمت کشیده می شه، برای مثال توی قسمت های قبلی مراحل پخت نان رو دیدیم. وظیفه ی ما اینه که مواد غذایی رو درست مصرف کنیم؛ باید طوری رفتار کنیم که زمان بیشتری سالم بمونن و تا وقتی قابل استفاده هستن دور ریخته نشن. موضوع این قسمت رو می تونیم تو صفحه ی 103 کتاب درسی پیدا کنیم.